Op Terra Vitis ontdekkingstocht in Bordeaux
Als er één streek is die de hele wereld als sinds eeuwen heeft beïnvloed met hun wijnen dan is het hier: Bordeaux, het meest bekende, klassieke en prestigieuze wijngebied ter wereld.
De belangrijkste familie in Bordeaux, de familie Castel heeft me uitgenodigd om te laten zien dat er van alles aan het veranderen is in de Bordeaux. De belangrijkste verandering is dat de wijnproducenten overgaan op verantwoord maken van de wijn. Sophie, een van de Castel kleindochters haalt me op van het vliegveld. Ik weet dat Bordeaux gelijk staat aan deftig en klassiek, en heb me daar ook op voorbereid. Ik loop te sjouwen met een hele koffer vol nette kleren. Maar als ik Sophie ontmoet geloof ik direct in de frisse wind die door Bordeaux waait. Niks klassiek en tuttig, Sophie is gewoon een leuke stoere jonge vrouw die ons meeneemt op een tour door de Bordeaux. Op laarzen..
Wijndorpen
Meteen al als je aankomt merk je het. Het ademt hier wijn. Overal waar je kijkt zie je wijngaarden. Ik krijg een deja vu van de plaatsnamen op de wegwijzers. Die namen herken ik van de wijnetiketten. St Emilion, Graves, Medoc, Margaux, Pauillac, st Estephe, Pomerol, en ga nog maar even door..
We gaan op chateau bezoek. Die chateaux zijn niet allemaal statige kastelen. Zelfs een boerenschuur mag zich een chateau noemen, als er maar wijn gemaakt wordt. Ik snap ook meteen waarom Sophie er zo bijloopt, je hebt tijdens het ‘kasteel’ bezoek hier meer aan een paar stoere laarzen dan aan hoge hakken. Ik word rondgeleid in grote hallen met enorme tanks vol wijn en daarna de kelder in waar de opslag van de barriques (=houten vaten) met daarin de rijpende wijn. Dat ziet er stukken fijner uit, en het ruikt er ook zo lekker naar hout en wijn. Deze week is het de week dat de ‘Primeurs’ geproefd worden. Dat wijn nog voornamelijk een mannending is merk je dan wel heel goed. Van over de hele wereld zijn de inkopers en wijnjournalisten hier tijdens deze ‘voorproef’ week van de Bordeaux jaargang 2012. Ondanks het feit dat het voornamelijk vrouwen zijn die de wijn gaan kopen, zijn het nog steeds mannen die bepalen wat er straks in de winkels ligt. Strak in het pak lopen dus voornamelijk de heren inkopers langs enorme tafels die volstaan met echt honderden flessen. Ze proeven de ene wijn na de andere, en spugen alles meteen weer uit. Dat klinkt raar, maar als je dat niet doet proef je na een paar wijnen niets meer. Dan gaat de smaakfinesse, het verschil in van de verschillende huizen en terroirs volledig aan je voorbij. Serious business hier, er worden druk aantekeningen gemaakt op de tablets, want dit gaat om veel geld.
Gezond verstand wijn
Maar ik ben hier om ‘gezond verstand’ wijn te proeven. Heel veel chateaux in de Bordeaux zijn familiebedrijven en gaan over van vader op zoon. De familie Castel is geen uitzondering. Het is een familie met een bijzonder verhaal. Van origine zijn het Spaanse landarbeiders die 60 jaar geleden als ingehuurde krachten in Frankrijk de wijnoogst binnen haalden. Hard werken en slim investeren resulteerden in de geleidelijke aanschaf van spraakmakende wijnhuizen. En nu is Castel de trotse eigenaar van 20 chateaux in de belangrijkste wijngebieden in Frankrijk. In Bordeaux, de Loire, de Languedoc, de Beaujolais en in de Provence zijn ze aanwezig. In totaal staan er 1.000 hectares beplant met hun druivenstokken. En het bijzondere is dat drie generaties er inmiddels mee werken, met de 86-jarig grondlegger Pierre Castel nog steeds als drijvende en beslissende kracht.
Sophie neemt ons mee naar een van de mooiste huizen van Castel; Chateau Montlabert. En heel decadent: we gaan per helikopter. Wat is dit super-de-luxe! We vliegen over St Emilion, een van de belangrijkste gebieden in de Bordeaux. Eigenlijk lijkt het een beetje op Nederland zo van boven af. Het is hier ook heel plat, en alleen in plaats van groente staan er hier druiven aangeplant in keurig verdeelde kavels. Alleen de gebouwen, de een nog mooier dan de andere, maken het grote verschil. Dat en al die leuke blauwe vlekjes, die zwembaden blijken te zijn. Aangekomen op Chateau Montlabert spreken we met Alain Castel, een van de zoons. Hij vertelt me waarom het overstappen naar een nieuwe manier van werken zo belangrijk is voor het voortbestaan van hun familiebedrijf en voor ons allemaal.
Terra Vitis
“Als wij op de huidige wijze doorgaan met wijnbouw, drinken onze achterkleinkinderen geen Franse wijn meer.” Dat realiseerden 11 Franse wijnboeren zich. Zij staken de koppen bij elkaar en besloten voortaan op een heel andere manier hun druiven te verbouwen. Ze vormden daarmee de basis voor Terra Vitis. Dat staat voor echt duurzame wijnbouw in de hele wijn-productie- keten. Terra Vitis realiseert “production viticole raisonnée” een verstandige, fatsoenlijke wijnbouw met respect voor mens en natuur. Het basisprincipe is een hele logische. In plaats van automatisch en regelmatig de wijngaard te bewerken, door bijvoorbeeld te sproeien met bestrijdingsmiddelen wordt nu perceel voor perceel gekeken of dat wel echt nodig is. Schadelijke insecten worden misleid door slimme trucs waardoor ze geen eitjes leggen op de kostbare druivenplanten, en er mag weer gras groeien tussen de druivenstokken.
Alain vervolgt: ”Op onze kleinere chateaux wordt zelfs het paard als werktuig weer van stal gehaald. Er wordt 40% minder bestrijdings middel gebruikt, het water wordt uit de de rivier gehaald, regenwater wordt opgevangen en weer gebruikt. Zelfs de ploeg wordt weer gebruikt om het land te bewerken in plaats van de boel plat te spuiten. Kortom, er wordt gekeken naar wat nodig is, en niet naar wat gebruikelijk was. En dat resulteert in een beter milieu en zorgt voor gezondere en lekkerder wijnen.” Dat die wijnen echt beter smaken proef ik, als ik een rondje wijnen te proeven krijg van de alle Chateaux Castel uit heel Frankrijk. Van de zinderend frisse Muscadets tot de zondoorstoofde zomerwijnen uit de Languedoc . En alles wat daartussen zit. Heerlijk.. echt verwennerij, en we gaan nog even door.. Hier geen glas melk bij de driegangen maaltijd die ze hier lunch noemen. Als we afscheid nemen van Alain ben ik wel toe aan een siësta, maar we gaan nog even door op proeftocht. Op naar het volgende chateaux. Want ik ben hier voor de Bordeaux, en die is geweldig. Ik ben een grote fan ben van de wat oudere jaargangen, je mag me wakker maken voor een glas Grande reserve Tour Prignac uit 2009. Uit deze wijn zijn de harde tannines (waar je tanden van gaan plakken) verdwenen, hij smaakt naar riip zomerfruit, kruiden en hij heeft een fijne bite. En deze wijn heeft lekker lang kunnen rijpen, je proeft er wat vanille en karamel in, dat komt van de barriques; vaten waarin de wijn is ‘opgevoed’ Maar nog veel leuker is het om verschillende jaargangen naast elkaar te proeven. De eerste Terra Vitis Tour Prignac uit 2012 is nog niet gebotteld dus die proeven we gewoon uit het vat. Met een lange pipet wordt hij uit het vat gehaald. En er is echt een verschil te proeven tussen deze en de oudere jaargangen. Hoe jonger de wijn, hoe paars-roder die is. En aan het einde van de dag durf ik niet meer te lachen, mijn tanden zijn bijna even paars als de wijn. Maar daar kijkt niemand van op in Bordeaux. Als ik aan het einde van mijn zeer intensieve chateau toer nog even de stad zelf induik, is het ook alleen maar wijn wat de klok slaat. In het centrum kun je rustig nog even door met proeven. De ene chique wijnwinkel na de andere kom je tegen in deze heerlijke stad met Parijse allure. De trip wordt afgesloten met nog meer wijn en lekker eten tijdens een boottochtje op de rivier de Gironde, en terwijl ik de de prachtige omgeving bekijk neem ik me voor alleen nog maar ‘gezond verstand’ wijnen te drinken. Proost op de toekomst..
Bordeaux snappen in het kort; Op het etiket
Primeurwijn, dat is de wijn die sinds eind najaar 2012 in het vat zit. Deze wijn is nog lang niet klaar. Toch komt ‘tout’ de wijnwereld hier naar toe om dit te proeven en nog belangrijker, te kopen. De prijs van wijn die nog niet klaar is, ligt namelijk vele malen lager dat de wijn die al gerijpt is. Het is wel een gok, niemand weet hoe deze wijn uiteindelijk gaat smaken, maar bepaalde elementen, bijvoorbeeld de structuur zijn wel te proeven. het loont dus de moeite.
Alle wijnen die in de Bordeaux streek gemaakt worden mogen Bordeaux op het etiket zetten. De wijnen met een extra vermelding van Bordeaux Superieur zijn beter van kwaliteit, omdat er voor deze wijn o.a meer druivenplanten per vierkante meter groeiden. Het klinkt raar, maar staan ze zo dicht op elkaar dan doet een druivenplant beter zijn best en krijg je betere wijn. En er zit iets meer alcohol in. Als er behalve Bordeaux ook nog de naam van een dorp of nog preciezer de vermelding van een Chateau of domaine op een etiket staat moet de wijn ook daar gemaakt zijn. Zo’n chateau is trouwens niet altijd een kasteel. Ook een boerenschuur mag zich chateau noemen, als er maar ter plekke echt wijn gemaakt wordt. Wat er in ieder geval op moet staan is de AOP (zie kader) De top is o.a afkomstig uit de ‘appellaties’ = gebieden Medoc, St Emilion, Pomerol of Sauternes. Daar komen de juweeltjes vandaan. Die kosten dan ook een vermogen. Vooral oude wijnen uit de Bordeaux behoren tot de allerduurste ter wereld. Er is een Chateau Margaux uit 1787 die 225.000 dollar waard is, en een Chateau Lafitte van 233.975 dollar. Maar ook een wijn uit 2005 van een goed huis doet al € 1000,-
De vermelding AOP (voorheen AOC) op een etiket, betekent appelation d’origine protegé (voorheen stond de C voor Controlé) Het betekent dat de wijn uit een beschermd (protegé) herkomst gebied komt en nergens anders vandaan. Een garantie voor de kwaliteit dus.
Al sinds 1855 is er een classificatie van de beste wijnen uit Bordeaux op basis van reputatie en handelsprijs. Dit volgens het principe, hoe duurder hoe beter. De allerbeste wijnhuizen mochten zich vanaf toen Premier Cru noemen. De mindere chateaux werden Deuxieme (tweede) crus en zo naar beneden tot Cinguiemes (vijfde) crus. Dit geldt alleen voor Chateaux uit de Medoc, in de andere gebieden Medoc en St –Emilion werden alternatieve classificaties bedacht. Cru betekend eigenlijk wijngaard. En dan heeft men het over de ligging en de grondsoort van de wijngaard.
Druifjes
De meest bekende rode Bordeaux druiven zijn de Cabernet Sauvignon, de Merlot en de Cabernet Franc. Het percentage van die druiven in de wijn en dus ook de smaak is afhankelijk van welk gebied (en dus grondsoort en microklimaat) in de Bordeaux waar de wijn precies vandaan komt. Elke druivensoort heeft zijn favoriete grondsoort. Ook heeft elk zichzelf respecterend Chateaux een heuse keldermeester, een man of vrouw met een bijzonder fijne reuk en smaak in dienst . Dat is persoon die de wijnen samenstelt, en dus de blend maakt, en zijn eigen manier om voor zijn huis of chateaux een kenmerkende wijn te maken. Een wijn met persoonlijkheid dus. Die keldermeesters zijn dan ook echte beroemdheden in de wijnwereld.
Bordeaux proeven
Voor een fijne, goed gemaakte Bordeaux betaal je zeker wel vanaf € 7, – Maar dan heb je ook wat! Een mooie Bordeaux is rond en soepel, smaakt naar rijp rood fruit, laurier een heel licht pepertje. Je kunt er wat karamel en vanille in terugvinden, afhankelijk van de bewerking van de eikenhouten vaten waarin de Bordeaux gerijpt heeft .
Wat nou kopen?
Als je de keuze hebt; 2009 was een geweldig jaar voor de Bordeaux, echt een aanrader, en ook nu al op dronk. 2010 is ook heel veelbelovend, maar drink een Bordeaux vooral niet te jong. Dus laat 2010 en 2011 nog even een jaartje in een donkere kast liggen. Daar wordt hij veel lekkerder van. En het is even uitvinden uit welk deel van de Bordeaux jouw favoriet komt. Gewoon lekker vaak proeven. En uiteraard moet het vignet van de Terra Vitis op staan.
